Rietblog.nl

wandelen, reizen, vogels

Groene Hart
en verder..

voeten

Hoenderloo - Klarenbeek

Etappe 11. Maandag 12 april 2010

Alweer een stralende dag met een frisse noordoostenwind. In Hoenderloo hervat ik mijn wandeling. Dominee Heldring, ook een Veluwewandelaar, ontdekte het armoedige dorpje opeen wandeling in 1839. Onder het motto "De dorre vlakte zal bloeien" ( Jesaja 35) liet hij er een put slaan en een schooltje bouwen. Ik bekijk het witte kerkje dat dominee Heldring hier ook liet neerzetten (geopend 1858). Een informatiebord vat de geschiedenis van kerk en dominee Heldring samen.

In Hoenderloo is de nalatenschap van de dominee nog zeer aanwezig. Het bos ten noorden van Hoenderloo is vergeven van de paviljoens en gebouwen van de Hoenderloo Groep, de opvolger van het instituut dat Heldring oprichtte. Jongens werden en worden hier aan een correctieve behandeling onderworpen. Jongens en oudjongens getuigden van hun dankbaarheid hiervoor met een bankje in een bakstenen nis (1912 -1937).

Een van de meer recente vernieuwingen in de aanpak van de Hoenderloogroep was de Glenn Mills school in Wezep. Juist vandaag wordt in de kranten het definitieve einde van de "school" afgekondigd. In de jaren negentig maakte premier Lubbers een in de rechtse pers geuite wens tot de zijne: hij pleitte voor de invoering van correctieve werkkampen voor ontspoorde jongeren. Ondernemers speelden hierop in en namen een succesvol model uit het Amerikaanse plaatsje Glenn Mills over. De methode berustte in essentie op groepsdwang en een ijzeren hiërarchie waarin de jongens van onderaf konden opklimmen door een volmaakt conformisme met de regels van boven te vertonen. Mij leek dat niet de beste wijze om jongeren op de samenleving voor te bereiden. In zo'n model slagen vaak de meest gewetenlozen en slimsten. Dit initiatief werd met veel geld en steun uit het bedrijfsleven het paradepaardje van degenen die een stevige aanpak van ontspoorde jongeren voorstonden.

De opleiding waaraan ik destijds verbonden was, raakte betrokken bij onderzoek naar het welslagen van de resocialisatie na afloop van het programma. Ik had daar gezien de omstreden aanpak op de Glenn Mills school wel wat ongemakkelijke gevoelens bij. Na de eerste jaren vol van juichende berichten bleek dat de methode hier volstrekt niet werkte. De recidive was nog hoger dan bij de reguliere aanpak. De leiding wist door het manipuleren van cijfers nog wat jaren de schijn van succes op te houden, maar nu is het doek definitief gevallen.

Na de instellingsgebouwen kom ik in een zeer royaal opgezette villawijk die min of meer in het bos verborgen ligt. Hierna gaat het tot Beekbergen, zo'n 10 kilometer verder onafgebroken door bos, een natuurervaring die je in Nederland niet veel kan meemaken. Ik zie twee keer een roofvogel door het bos schieten. Het gaat zo snel dat ik niet zeker weet of het een vrouw sperwer of een man havik is. Even let ik niet op en ik ben de markeringen van het Marskramerpad kwijt. Meestal heb ik dan niet zo'n probleem om de weg weer terug te vinden. Maar hier is een verwarrend bos met alleen maar min of meer gelijkvormige paden en dwarspaden. Met behulp van de zon weet ik de route weer terug te vinden. Ik was zeker anderhalve kilometer in een verkeerde richting gelopen.

IMG_2980 (67K)
Verwarrend bos

In een grillig stukje hoge, met bosbegroeide stuifduinen in het Spelderholt slingert het pad alle kanten op. Alweer krijg ik het gevoel dat je in dit bos kan verdwalen. Bij Beekbergen wordt het landschap weer open. Langs bosranden glooit het boerenland tot het de IJsselvallei bereikt. Op een bord zie ik een pleidooi voor het behoud van de Enken (www.sbne-beekbergen.nl), een oud cultuurlandschap dat bedreigd wordt door grootschalige bebouwing en exploitatie - een grote manege met hotelkamers en wat grote villa's. Zoals op zoveel plaatsen in Nederland bedreigen ook hier projectontwikkelaars die slechts uit zijn op eigen gewin, de restanten van oude cultuurlandschappen. Actiegroepen gebruiken internet om hun bezwaren uiteen te zetten en de bewoners van het verloop van de strijd op de hoogte te houden. IMG_2986 (35K) Beekbergen

Aan de rand van Beekbergen zie ik veel huizen van lelijke witte baksteen of witgeschilderde baksteen. Maar liever doorlopen hier. Ik houd het torentje van Lieren aan mijn linkerhand en loop door Oosterhuizen waar enkele oude boerderijen staan. In de velden ploegt de eerste boer.

IMG_2995 (46K) Oosterhuizen

Het kanaal van Zwolle naar Apeldoorn kruis ik direct na het dorpje. Aan de andere kant van het kanaal is de grond laag en nat van het Veluwse kwelwater. Niet ver hiervandaan lag het Woud, het laatste oerbos van Nederland dat rond in 1870 is ontgonnen. Het was zeker een bos dat hoge natuurwaarde had omdat er veel zeldzame planten groeiden. Sommige hiervan komen nog steeds in dit gebied voor. Maar oerbos is een onjuiste beschrijving, als daarmee bedoeld wordt een bos waar de mens niet had ingegrepen. Het bos, vooral elzenbos, maar ook eikbos op de hogere horsten, werd al eeuwen geëxploiteerd. Er werd hout vandaan gehaald, er werd gejaagd, er werden nieuwe bomen geplant en er werden koeien geweid. Door de nattigheid waren delen van het bos een grote tijd van het jaar ontoegankelijk. Dit alles is mooi beschreven in Dik van der Meulen, Het bedwongen bos, 2009. De bron voor de historie van het bos is een artikel van H. van Loohuizen (1980) dat op internet is geplaatst: http://www.benwilbrink.nl/genealogie/80lohuizen_beekbergerwoud.htm Nu zie ik er graslanden, een autoweg en bordjes van Natuurmonumenten. Dat doet op de plaats van het Woud aan natuurontwikkeling: een nieuw Beekbergerwoud, wordt hier aangelegd. De eerste wandelpaden zijn er al. Maar een oerbos zal het nooit meer worden.

Aan de andere zijde van de snelweg strijk ik even neer bij een klein bos met wat poelen. Omdat ik stil zitten komen twee fitissen tot vlakbij mijn zitplaats. Hier ontspringen - opnieuw na de barrière van de snelweg - de Beekbergse beek en de Verloren beek die parallel loopt aan de eerste beek. Langs de onverharde oever en later over een fietspad langs deze beken kom ik in Klarenbeek. Naast het wat armoedige oude dorp is een forse villawijk van een geheel andere stijl gebouwd - overloop van Apeldoorn? In het bos ligt een grote katholieke kerk en Huize Klarenbeek. Door het bos loop ik snel om de trein te halen die twee kilometer buiten Klarenbeek een halte heeft. Het lukt.

IMG_2976 (38K) Muziektent Hoenderloo

IMG_2977 (28K) Heldrings kerkje

IMG_2979 (34K) Gebaar van dankbare jongens en oudjongens

IMG_2982 (34K) In de bossen

IMG_2987 (29K) Niet-romantische boerenschuur

IMG_2989 (35K) De lelijkste muziektent van Nederland

IMG_2994 (25K) Boerderij in Oosterhuizen

IMG_2996 (19K) Boerderij Oosterhuizen

IMG_2999 (23K) Beekbergerwoud nieuw

IMG_3001 (28K) Verloren Beek